Zaburzenia artykulacji
Niewyraźna wymowa (uproszczenia grup spółgłoskowych, nieprawidłowe tempo mowy ipt.)
Z niewyraźną wymową mamy do czynienia kiedy mowa dziecka jest niezrozumiała dla otoczenia, ale również dla jego rodziców. Zazwyczaj przyczyną takiego stanu rzeczy jest nieusprawniony aparat artykulacyjny (język, wargi itp.) Brak odpowiedniego ułożenia języka, warg podczas wypowiadania głosek skutkuje ich niepoprawną wymową.
Kluczowe jest tutaj zastosowanie odpowiednich ćwiczeń artykulacyjnych, które poprawią sprawność narządów mowy. A co za tym idzie pozwolą na wyraźną wymowę. Przyczyn niewyraźnej wymowy może być więcej, może ona również zależeć od tempa mowy. Zbyt szybkie tempo mowy może skutkować niewyraźnym brzmieniem wypowiadanych słów.
Bardzo często dzieci mówiące niewyraźnie skracają wypowiadane wyrazy np. zamiast “parasol” “-lasol”. Istotną kwestią w ocenie wymowy dziecka jest sprawdzenie realizacji głosek, które na Tedanym etapie rozwojowym powinny być przez nie opanowane. Nie zawsze bowiem niepoprawna realizacji głoski oznacza, że mamy do czynienia z wadą wymowy.
Nieprawidłowa wymowa głoski “r” / rotacyzm
Do końca 5 roku życia twoje dziecko powinno poprawnie wymawiać głoskę “r”. Jeśli po tym czasie twoje dziecko nadal ma problem z realizacją tej głoski powinieneś zgłosić się do logopedy.
Niepoprawna wymowa głoski r może mieć różne formy. Najczęściej dzieci substytuują, czyli zamieniają głoskę r na inną, która jest dla nich łatwiejsza w wypowiedzeniu. np. zamiast “rower” mówi “lowel”, zamiast “rak” mówi “jak”. Głoski “l” oraz “j” są najczęstszą substytucją głoski “r”, nie oznacza to jednak, że dziecko nie może zmieniać głoski “r” na zupełnie inną. Często dzieci mające problem z poprawną wymową głoski “r” opuszczają ją. Są to tzw. elizję, np. zamiast “Robert” mówi “obert”.
Zdecydowanie najpoważniejszą formą nieprawidłowej realizacji głoski “r” jest jej deformacja czyli kiedy dziecko wypowiada dźwięk przypominający głoskę “r”. Częstą formą deformacji jest realizacja międzyzębowa w czasie wypowiadania język wsuwa się pomiędzy zęby. Ważne jest tutaj szybkie udanie się do logopedy, aby nie utrwalać niepoprawnej wymowy i wykonywać odpowiednio dopasowane ćwiczenia, które nie będą pogłębiały, ale redukowały wadę wymowy.
Seplenienie
Najczęściej dotyczy tzw. trzech szeregów. Pierwszy z nich to szereg ciszący w skład, którego wchodzą głoski: “ś”, “ź”, “ć”, “dź”. Głoski te powinny być poprawnie realizowane w 3 roku życia dziecka. Nieprawidłowa realizacja tych głosek przejawia się głównie w ich opuszczaniu lub zamianie na inne głoski.
Kolejny szereg syczący w skład, którego wchodzą głoski: “s”, “z”,” c” ,”dz”. Powinien być poprawnie wypowiadany przez dzieci w 4 roku życia. Tutaj najczęstszą formą niepoprawnej realizacji jest substytucja czyli zamiana głosek na inne. np. zamiast “sok” mówi “śok”, zamiast “zebra” mówi “źebla”, zamiast “cukier” mówi “ćukiel”, zamiast “dzwon” mówi “dźwon”.
Następny szereg szumiący w skład, którego wchodzą: “sz”, “ż”, “cz”, “dż”. Powinien być poprawnie realizowany przez dziecko w 5 roku życia. Najczęstszą formą nieprawidłowej realizacji tych głosek jest ich substytuowanie np. zamiast “szalik” mówi “salik”, zamiast “żaba” mówi “zaba”, zamiast “czapka” mówi “capka”, zamiast “dżem” mówi “dzem”.
Przed rozpoczęciem pracy nad poprawną wymową tych głosek dziecko powinno wykonywać specjalistyczne ćwiczenia oddechowo -artykulacyjne pod czujnym okiem logopedy. Ponieważ odpowiednie wyćwiczenie narządów mowy pozwoli na sprawną naukę poszczególnych głosek. Bardzo istotną kwestią jest tutaj systematyczność wykonywane ćwiczeń.
Nieprawidłowa wymowa głoski “k” / kappacyzm
Do końca 3 roku życia dziecko powinno poprawnie wypowiadać głoskę “k”. Najczęściej głoska
ta jest substytuowana czyli zamieniana na głoskę “t”. np. zamiast “kot” mówi “tot”. Głoska “k” jest tylnojęzykowa oznacza to, że podczas jej wypowiadania nasz język przesuwa się w kierunku gardła. Nie opanowanie tego ruchu przez dziecko skutkuje brakiem wypowiadania głoski “k”. Odpowiednio dobrane ćwiczenia oddechowo – artykulacyjne, powtarzane systematycznie, z dużą starannością, zapewne przyniosą sukces terapeutyczny.
Nieprawidłowa wymowa głoski “g” / gammacyzm
Do końca 3 roku życia dziecko powinno poprawnie wypowiadać głoskę “g”. Najczęściej głoska
ta jest substytuowana czyli zamieniana na głoskę “d”. np. zamiast “góry” mówi “dóly”. Do
prawidłowej realizacji tej głoski potrzebne są ćwiczenia usprawniające tylną część języka.
Zazwyczaj przyczyną tej wady wymowy jest związana z niską sprawnością języka (zwłaszcza jego tylnej części)
Nieprawidłowa wymowa głoski “l” / lambdacyzm
Głoska “l” powinna pojawić się u dziecka do końca 3 roku życia. Zazwyczaj jest ona
substytuowana czyli zamieniana na głoskę “j” lub co zdarza się stosunkowo rzadziej na “r”; np.
dziecko zamiast “lala” mówi “jaja”, zamiast “lot” mówi “rot”. W prawidłowej realizacji głoski “l” ma
znaczenie sprawny język jego pionizacja (czyli swobodne unoszenie języka do wałka
dziąsłowego za górnymi zębami). Ważną kwestią jest dobór odpowiednio dobranych ćwiczeń i ich systematyczne wykonywanie.
